<p style="text-align:justify;">"Di dinyayê de hertişt gora şrûtên dorberê xwe pêk tê. Merivên rêber, serok û senatkarên mezin jî gora hewceyên zeman û mekan derdikevin, dighên. Miletê me şairek mîna Cegerxwîn derxist, ji ber ku Kurdistan hewcedari wî bû. Ew nêzîkî dused sal in ku Kurdistan dikele, bo azadî ceng û şer dike û tê pelixandin. Gelê me hewcedarî dengekî bilind bû; Cegerxwîn bû ew deng; wî di şiêrên xwe da gilî û gazinên, hêvî û daxwazên gelê me ani ser zmên û bilind kir. Bona vê yekê, gelê me jî ji wî ra xwedî derket, dengê wî bû dengê gel...<br /><br />"Şiêrên Cegerxwîn, îro li çar alî Kurdistanê di bajar û gundan da, di kom û mezran da di dest miellîman û melan, di dest mezin û xort û zarokan da ne. Raman û daxwazên wî bi vi awayî rû û can digrin, xurt dibin û di riya azadiya gel da rolek mezin dilîzin."<br /><br /></p> <p style="text-align:right;"><strong>Kemal Burkay</strong></p>

<p>"...Cegerxwîn derdê milletê xwe baş nasiye. Bela milletê kurd di mîr û paşan, beg û axan, şêx û melan de dibîne. Bêşik Seyda di vê ramana xwe de ne şaş e. (...) Bê dilovanî kêm û kasiyên wan dibêje û millet serwextî fend û xap, bêbextî û dilreşiyên wan dike.<br /><br />"Cegerxwîn di kurdîtiya xwe de jî rast û durust e. Ewçend rast û durust ku, di riya welat û welatiyên xwe de sînga xwe ji zîvarî û belengaziyê re vekiriye. Bi çav min ev yeka han koça fedakarî ya dawiyê ye.<br /><br />"Ev dîwan li ser armanceke xuya hatiye nivîsîn û rû û rêça wî tê de xweş diyar in. (...) Heye ku ev dîwan di çapxaneyên Kurdistanê de bête çapkirin. Ma kî dizane ku pêşende di himbêza xwe ya nediyar de ji bo gelê kurd çi vedişêre."</p>

<p><strong>Laleşîn, dîwan<br /><br />Şêx Memduhê Birîfkanî<br /><br />Apec<br /></strong><br />Min di vê pirtûkê de, bes hindek ji helbestên şa'irê bi nav û deng Şêx Memdfi'hê Birîfkanî belav kirine. Ev helbest ji rojnameya Hawkarî, Bizav, Birayetî û kovara Hawar û Ronahî û pirtûka Hozanvanêt kurd ya Sadiq Behaeddîn Amêdî û destnivîsa Îhsanê Birîfkanî û ji kasêta dengê Şêx Memdûhî bi xwe ya ko berî wefata xwe bi rojekê li Bexdayê, li mala kurê xwe Ebdulselamî tomar kiribû û herwisa ji destnivîsa Reşîd Findî ko helbesta Yazdey Adarê ji zar devê şêxî bi xwe nivîsîbû hatine wergirtin.<br /><br />Xwe helbestên şêx Memdû'hî bi destxeta wî bi xwe hene, lê mixabin, hêş derfeta bidestxistin û çapkirina wan bi dest min ve nehatiye. Dibe ko di van helbestên berî nûke weşyayî de şaşî hatibine kirin, lê ji ber nebûna destnivîsa wî di destên min de, ez neşiyam wan hemî şaşiyan rast bikim, lê min li gor pêçêbûna xwe û alîkariya dayika xwe hewil daye ko şaşiyan rast bikim û şi'irên wî yên di dest min de bigehînim ber destên we yên hêja.<br /><br />Gelek şa'ir hene ko di qada helbestvaniyê de xwedî pêçêbûnên bilind in û afirandinên wan yên şi'rî yên bihadar û pirr ciwan û şiyana şi'rî hene lê mixabin ko berhemên wan yên çapkirî nînin û ji ber hindê jî haya xwendevanê kurd, bi awayekê baş, jê nîne. Mebesta min ji belavkirina vê pirtiikê ew e ko aliyê şêx Memdû'hî yê helbestvan û hestdar, cihana wî ya tijî evîn û sofîtî û welatparêzî, şêxê xweş kurdîaxêv deynim ber çavan.<br />.....</p>

<div style="margin:0px 0px 10px;padding:0px;border:0px;"> <div style="margin:0px 0px 10px;padding:0px;border:0px;">Rastnivîsîn, qayîdeyên zimanê nivîsînê dîyar dike û rê li ber tevlihevîyan digire. Kurmancîya nivîskî, li gor demên berê, îro di gelek warên jîyanê da dihê bikaranîn û pêwîstîya wê bi rêbereka rastnivîsînê heye.</div> <div style="margin:0px 0px 10px;padding:0px;border:0px;">Ji bo nivîsîneka baş, birêkûpêk, fambar û herweha ji bo berlêgirtina tevlihevî û sergêjîyan, qayîdeyên zelal şert in. Lewra gava ku qayîdeyên rastnivîsînê yên li ser bingehên navbirî hebin, xwendin hêsantir û zelaltir dibe û rê li ber têgihîştinên şaş venabe.</div> <div style="margin:0px 0px 10px;padding:0px;border:0px;">Weqfa Mezopotamyayê, di bin banê xwe da bi beşdarîya gelek zimannas û lêkolînerên kurd, Komxebata Kurmancîyê ava kirîye. Ev pirtûk, bi hewildana Weqfa Mezopotamyayê, ji alîyê vê Komxebatê ve, di du salan da hatîye amadekirin.</div> </div>

<p><span><strong>Mewlûdê Nebî</strong><br /><br />Mela Ehmedê Xasî </span><span>û </span><span>Mewlûdê Nebî</span></p> <p><span>Mewlûdê Nebî, bi ziwanê Kurdî bi zaravayê Zazakî (Dimilkî) bi destê Mela Ehmedê Xasî hamew nûştişî. Di 25'ê aşmê Adarî 1315 (1899) de çarsey hebe di Çapxaney Litografya sûkê Di­yarbekirî de hamey çapkerdişî.</span></p> <p><span>La mixabin ma derbarey jiyanê Xasî de zaf çîke nêzanê. Zanayîşo ku ma der û dor ra û kowara Hêvî ra giroto; Mela Ehmedê Xasî serrê 1867 - 1868 de dewê Hezanî de hamew dinya. Hezan enka di navçey Pêşêkevirî de, dewêka gird a û eyro nehya wa, a dewe girêdayê Lice ya.</span></p> <p><span>Namey pi Mela Ehmedê Xasî, Mela Hesen o. Ehmedê Xasî pî xu hete dest bi wendiş kerd. Badê wendişê xu yê dewe feqîtî kerde û wendişê medresan berdewam kerd, wendişê xu yo peyîn zî Diyarbekir de temam kerd û îcazey xu mifrî Diyarbekrî Hecî Îbrahîm Efendî hete girot. Demêke bî miftî Licey. 1909 Melayê Xasî Diyarbekir ra surgunê Rodos -a ku deryayê sipî de wa- kerdo. Ehmedê Xasî 18.2.1951 di dinyay xu bedelnawa (şiyo remet).</span></p> <p><span>Ehmedê. Xasî di ê demi û ê rewşî de ronakbîr, 'alim û we­latparêzêkew germ bî. Neslê Xasî rayew keyna û nevî yê estê. Gorey vatişanê kesê ku ew nas kerdêne zehf eserê cê biyê. Ê badê wefatê cê ra tersê dewlete ra hamey veyşnayişî. Eyro zî ş'irê cê bi Tirkî, 'Erebî, Kurdî (Kurmancî) şarî miyan de estê. Ez wazena enî ş'îranê Xasî ra diheban zî wendoxan ré pêşkêŞ bikerî. Xasî, bi ziwanê Tirkî, 'Erebî, Farisî, û Kurdî (Kurmancî - Zazakî) zanayne.</span></p> <p><span>Mewlûdo ku Xasî bi herfanê 'Erebî nûşto, ma bê ku bedelnayîş tede virazin, ma bi herfanê latînî nûşt, la bi tevlî ku gelêke hevalan zî hetê ma kerd, ma kowara Hêvî ra zî feyde dî; reyna zî ma zanê go kemanî ma bibo. Eger şaşî û kemanî ma jo bivîno û ma rê binûsno, ma go pê kêfuweş Bibin Ma bi zanın herfê (d) henî cayan de kerd (z), herfê (A) (E) (Ê) ('Î) (U) ma nuxteyke (') nawa ser ('a) ('e) ('ê) ('î) ('u) yanê zey ('ezman), ('alim), ('îbet), ('Umer) ... pê ew veng vecyo, ma eno metod bi kar ardo. Bi qey ku orjînalê cê bi herfanê 'Erebî biyo ma zî ana nûşto.<br /><strong> </strong></span></p> <p><span><strong>MIHANÎ</strong></span></p>

<p><strong>Agirê sinema Amûdê<br /><br />M. Ahmedê Namî<br /><br />Jîna nû<br /></strong><br />Pêşberıya çîrokê</p> <p>Dema min dît ku çîroka Agirê Sînema Amûdê yek ji serpêhatiyên mezin ên ku di welatê me de çêbûne tê hijmartin, min nexwest ew jî winda; bê ser û şop here.<br /><br />Bi hezaran çîrok û serpêhatî di welatê me de çêbûn û nehatin nivîsandin. Mamoste û pêzanên welatê me guh nedane tiştekî ji wan, çi mezin û çi biçûk.<br /><br />Mamoste û zanayên welatê xelkê tiştê li welatê wan dibû biçûk û mezin bê kêmayî di rûpelên mêjû de didane ber çavê zana û xwendevanên xwe û zana û xwendevanên biyanî bi camêrî û serbilindî, nedihiştin tiştek di ser wan re bibûre û nenivisandî bimîne. Mamoste û zanayên me, xwediyê xameyên çalak û namîdarên mêjû yên mîna: Qadî Ibn Xulekan û Ibn Al-Esîr û Ebû Al-Fîda û her wiha ristevan û torevanên me yên ku li cihanê deng dane; wek mîrê ristevanan Ahmed Şewqî, Cemîl Al-Zehawî û Mearûf Al-Resafî hebûne. Lê ewan carek milet û welatê xwe ne anîne bîra xwe, her û her bi navê miletên din xwe dane nîşandan û naskirin û ji wan re xebatên hêja û bê hijmar kirine. Milet û welatê wan bê par mane, carekê ji kerema xwe re ne gotine em Kurd in û gelê cihanê bi gel û welatê xwe agadar nekirine, eger biviyana dikaribûn herkesî agadar bikin bi wan.<br /><br />Metelok dibêje: "Zilamek û zimanek" ango: zanakî welat ...</p>

<p>Farqin/ Sîlvan/ Silîvan<br />Di dîroke de Farqîn ( Meyafarqîn )<br />Avasazî<br />Aborî <br />Jiyana Civakî <br />Cejin û şahî <br />Xwendin <br />Rewşenbîrî <br />Tevgerên nerazîbûn û pêşverûtiyê li Farqînê <br />Edebiyat <br />Dîn û bawerî û çend foto ji Farqînê</p>

<p><strong>Mirovên hejar<br /></strong></p> <p style="text-align:justify;">"Edîtorê Mîlanoyî yê ku wergera îtalyanî ya Mirovên Hejar çapkiriye dîbêje ku ev berhem ji bo hemî gelan hatiye nivîsîn, rast e, xebera wî ye. Ez nizanim ku wê pirtûk ji alî herkesî ve bê xwendin an na, lê mîn ew ji bo herkesî nivîsandiye. Mirovên Hejar, çendî ji bo Îspanya, Fransa, Îrlanda hatibe nivîsîn ewende jî ji bo Brîtanya, îtalya, Almanya û hwd; çawa ji bo împeretoriyên ku li ser milên hejaran hatine avakirin hatiye nivîsîn wiha jî ji bo komarên koledar hatiye nivîsîn. Pirsên civakî sînoran nas nakin. Birînên mirovayetiyê, ew birînên bêsînor ku hemî rûdinyê digrin, li xetên sor an hêşîn ên nexşeyan ho venadin, ranawestin qet. Li her ciyekî ku nîjada mirov nezan û bêhêvî ye, jin ji bo nan xwe difiroşe, zarok ji ber peydenekirina pirtûkeke perwerdekirinê û agirekî germ êşê dikşîne, Mirovên Hejar li derî dixe û wiha dibêje: Ez ji bo we têm, derî vekin li min.<br /><br />Di vê saeta ewende tarî ya şaristaniyetê ku em tê de dijîn, navê hejar, mirov e; ev mirov li hemî îqliman di ber ruh de ye û bi hemî zimanan dinale."</p> <p style="text-align:right;"><strong>Victor Hugo</strong></p>

<p><strong>Hawar, cild 1, hejmar 1 - 23<br /><br />Celadet Alî Bedir-Xan<br /><br />Nûdem</strong><br /><br />Xwedî û berpirsiyarê Hawarê Celadet Ali Bedir-Xan di sala ı897an de li Stenbolê hatiye dinyayê. Ew kurê Emîn Alî Bedir-Xan û birayê Kamiran û Sureya Bedir-Xan e. Di warê siyasî, kulturî û edebî de, rola Celadet û malbata wî mezin e. Malbata Celadet ku bi têkoşîna xwe ya ji bo avakirina Kurdistan navdar e, piştî avakirina cumhûriyeta Tirkiyeyê, ji aliyê karbidestên cumhûriyetê ve tê surgun kirin. Bavê Celadet, Emîn Alî û birayê wî Sureya li Misrê bi cîh dibin û Celadet û birayê xwe Kamiran jî ji bo xwendine diçin Almanyayê. Celadet li Almanyayê doktoraya xwe ya huqûqê dike û di salên sihî de vedigere Şamê. Şam hingî di destan fransizan de ye. Celadet li wir dest bi takoşîna kurdayetiyê dike û dibe yek ji pêşengên tevgera Xoybûnê ya girîng. Piştî ku serîhildana Agiriyê têk diçe, Celadet Bedir-Xan destê xwe ji siyasetê dikişîne û xwe bi hemî hêza xwe dide kultur û edebiyatê. Ew di sala 1932an de dest bi weşandina kovara Hawarê dike. Ji sala 1932an heta 1943an 57 hejmarên Hawarê derdikevin. Ji bilî kovara Hawarê jî wî ji nîsana 1942an heta adara 1945an bi navê Ronahiyê kovareke din derxistiye. Ev kovara ha jî xwerû bi kurdî bû û li ser hev 28 hejmar derketine. Ji bilî kovarên Hawar û Ronahiyê Celadet Bedir-Xan ev pirtûkên ha jî nivîsandine: Elîfba kurdî, Rêzimana kurdî, Ferhenga kurdî, Rêzana elfabeya kurdî, Rûpeline Elfabê, Dibaca Mewlûdê, Dibaca Nivêjên Êzdiyan, Mektûb ji Mustefa Kemal paşa re, Ji mesela Kurdistanê, wergera çîroka Conî û Cimêma û bi dehan nivîs û gotarên çapkirî û neçapkirî... Herweha Celadet Bedir-Xan digel birayê xwe Kamiran bi riya weşanên Hawarê bi dehan pirtûk pêşkêşî pirtûkxaneya kurdî kirine. Celadet Bedir-Xanê ku ji bilî navê xwe li dor deh navên din jî bi kar anî ye, di 15. 7. 1951ê de mîna gelek pêşeng û rewşenbîrên kurdan, ji welatê xwe dûr, li Sûriyê wefat kir. Ew niha li goristaneke Şamê veşartî ye.</p>

<p>Abdurrahman Durre</p> <p>AVESTA BASIN YAYIN</p> <p>Gele Kurd, ji nijada gelen Hindu-Ewrupayi, beşa İrani ye, yek ji gelen esıl u kevnare ye Mezopotamya, koma Zaxrosi ye. Ew gelen ku, bi nave Goti, Gutiı, Cutı, Qarti, li herema çiyaye Zaxrose, neziki 3 hezar sal beriya Milade xuya bune, di salen 2649 bz. Da, erişen ser Sumer u Akadan kirine; neziki 25 qral u hukumdar je rabune, imparatoriya Gutı damezirandine; qrale wane dawi, bi nave Tirigan buye. Ku teqriben di salen 2500-2574 bz. Da, ji ceng u şerr kişiyane herema çiyaye Zaxrose; di 1800 bz. Da, bi Kasitan ra bune yek u eriş dane Babile; bi Asuri yan ra ji, şerr u cengen pirr mezin u giring kirine..</p>