<p><strong>Ev çiya rûspî ne<br /><br />Arjen Arî<br /><br />Avesta<br /></strong><br />Arjen Arî - Di sala 1956'an de li herêma Omeriye li gundê Çak hatiye dinyayê. Di 1979'an de Enstîtuya Perwerdeyî ya Diyarbtkrê Beşa Zimanê Tirkî qedand. Cara pêşî di kovara Tîrêjê de şiîrên wî weşiyan. Di Berbang, Kurdistan Press, Nûdem, Çira, Pelîn û Rewşenê de şiîrên wî weşiyan. Di sala 1992'an de li Nisêbînê birîndar bû, ji mirinê filitî. Ji hingê ve li Diyarbekrê dijî. Kitêba wî ya yekemîn di sala 2000'î de (Ramûsan min veşartin li geliyekî) çap bû.</p>

<p><strong>Siwarên Êşê</strong></p> <p style="text-align:justify;">Mehînê bi hêsanî hefsar ji destê wî distand û mîna stêrika ku birije. wê xwe bi ser  milê asmanên fireh de xwar dikir û dûr diçû. Ferzend û mehînê goristanên bêhejmar li dû xwe dihiştin, serdemên malwêraniyan ji bîr  dikirin, bi hev re diçûn warê jînê, roj û şevên evînê. Ferzend kavil û demên xwînxwara û bêhna mirinê li paş xwe dihişt: Di wan şevên dirêj de, wî qesir di serê xwe de xweştir dikir, rengareng dikir, wek bûkekê dixemiland, bi  destê wê digirt, dibir bal xwe û ew li kêleka  xwe li ser ciyan dirêj dikir. Ew dibû Ferhadê  evîndar, ji Şîrîna xwe re qesrek berz ji dax-waziyan saz dikir, ew dibû Mêm û bi agirê nava xwe şevên hovîtiyê dikirin rojên hêviyê  û govendên rindiyê. Paşê, wî xwe berdida  hundirê wê û xwe di dalan û eywanên pir de bi kêfxweşiya mest û aşiqan winda dikir.</p> <p style="text-align:justify;"></p>

<p><strong>Zaroka şevê<br /></strong></p> <p style="text-align:justify;">Jack London di sala 1876'an de li San Fransiscoyê hatiye dinyayê. Zaroktiya wî di nava feqîrtiyê de, lê bi xebat û berxwedanê ve tijî derbas bûye. Ew cara pêşî di 17 salîya xwe de çirokeke xwe belav dike û ew çirok jî wî dikişîne cîhana nivîskariyê. Jê pê ve London bê westan dinivîsîne. Ew di temenekî çil salane de nêzikî 50 pirtûkî dinivîsîne. Hinek ji pirtûkên wî yên naskirî ev in: "Pahniya Hcsinî"1907, "Martin Eden" 1909, "Qêrîna Wahşetê" 1903, "Berî Adem" 1906, Şampiyon, Geliyê Heyvê, Berxwedan, Kûçikê Sîrkê û hwd.<br /><br /> Weşanxaneya me vê pirrûka ku berê du çîrokên wê "Xwêdana Eniyê" û "Yê Meksîkî" di kovara NÛDEMê de hatibûn weşandin, bi serbilindî pêşkêşî xwendevanên kurd dike.</p>

<p style="text-align:left;"><strong>Diyarî</strong><br /><br />Ji xortê ko barê millet dane sar milê xwe û<br />bi dijwarî di nav taristana zor<br />û setema dijminê kurd ve bi gernasî derbas dibin.<br />Ji wan gundî û cotkarê ku di bin zor û setema<br />kevneperestê Kurdistanê de, piştxûz û gerdenxwar,<br />ji bo ko nanê zarokê xwe derxin,<br />xebata destê xwe bi erzanî dijroşin,<br />sermayedar û xwedî gunda.<br />Ji bo wan gernasê ko di zindana de çavnêriya<br />ben û darê dijmin dikin û<br />bi gernasî di riwê dijminê xwînxwar,<br />setemkar de doza daxwazê kurd û mirovaniyê dikin.<br />Ji bo va teva re ez vê çîrokê bi diyarî pêşkêş dikim.<br /><br /><br /><strong>Cegerxwîn<br />Bêrût 1973</strong></p>

<p style="text-align:justify;">"Têma welêt, têma kurd û Kurdistanê, têma şorişê û serxwebûna gelê me, pirsa xwendinê û pêşketinê, neyariya û bêbextiya dijminê gel, pirsa dostiya û biratiya hemû gelê cînar û têma înternasîonalîzmê Cegerxwîn her dem dike binyata helbestêd xwe. Ev e mezinaya Cegerxwîn û bîr û baweriya wî.<br /><br />"Xên ji helbestên watanperwariyê û şorişgiriyê, Cegerxwîn şayîrekî lîrîk e, şayîrê hub û hizkirinê ye. Ew nemir e bona gelê xwe û ez bawer im, wekî wê ew roj bê, çaxê ko helbestê Cegerxwînê delal nek tenê kurdê aza wê bixunin, lê usa jî xwendevanê diniyalikê wê bi tercima zimanê xwe ezberê bêjin û pê kêfxweş bin, çimkî biniyata helbestên Cegerxwîn ew delaliya emir e, delaliya jiyîna mirov e."<br /><br /></p> <p style="text-align:right;"><strong>Ordixanê Celîl</strong></p>

<p><strong>Şefaq - Dîwana 6an </strong></p> <p style="text-align:justify;">"Navê Cegerxwîn, navê hostê xebera, xudanê lewzê şîrin, li her çar terefê Kurdistanê, ji rohilatê girtî hetanî roavaê, ji şîmalê hetanî cenûbê nava xwendevanê kurda da xweş eyan e. Şiêrêd wî bûne stran û nava cimetê digerin. Xort û qîzê kurda yê nû bişkivî şayîr bi devkî hîn dikin, bîr û baweriya xwe, miletperweriya xwe bi wan şiêra tam dikin û bi xwe jî dibin ceger bi xwîn. Tune civînek yan jî êvarek, li ku şiêrêd hilbestvanê kurda yî nav û deng neêne xwendinê.<br /><br /> "Serpêhatiya Cegerxwîn, ew serpêhatiya miletê me ye: Kesîbî, zulm û zorî, hebs û lêdan, werguhêzî û mihacirî. Lë tevî van gişka serbilindî u kubarî, mêrxasî û egîtî, hîviya bêşik bi şerkarî bigihîje armanca xwe. Bïr û baweriya nivîsarêd Cegerxwîn ew bîr û baweriya miletê me ye. Ay lama jî ewana ewqas ji aliyê cimetê hizkirî ne û milet wana diparêze."</p> <p align="right"><strong>Casimê Celîl  </strong></p>

<p><strong>Zend-Avista - Dîwana 5an  </strong></p> <p style="text-align:justify;">"Çaxê ez navê şayîrên kurdan tînim bîra xwe, herdem navê hezkerê me, şayîrê me mezin û hêja Cegerxwîn tê ser lêvê min... Cegerxwîn bi rewşa xwe va, bi afirandinê xwe va behra bê berî û bê binî ye.<br /><br /> "Cegerxwîn bi reng û rûyê xwe va, bi nivîsarên xwe va wek teht û kelemên serê çiyayên Kurdistanê here bilin e; sedan sedsal hatiye, çûne û bihirîne, lê ew teht, ew kelem di ciyê xwe da bi tîk, qaym û berk mane, Cegerxwîn jî li huneriya xwe da, li bîr û bawera xwe da bi qaym serbilind û serefraz maye û li riya xwe da her diçe û diçe.<br /><br /> "... Dîwanên Cegerxwîn ênsiklopêdiya peydabûn û pêşveçûna neteweyê kurd e, ya helketin, serketin û daketina şerê serxwebûna kurdan e, ênsiklopêdiya rabûn û rûniştina kurda ye."</p> <p style="text-align:right;"><strong>Qanatê Kurdo </strong></p>

<p><strong>6name</strong></p> <p style="text-align:justify;">Berhemên çand û edebî yên bi naverokên xwe têr û tijî, mesaj û heyecaneke têkoşerî û têr hêvî didin mirov û gel. Bi vê yekê kar û xebatên çand, edebî û pîşeyî xizmeta têgihandin, pêşveçûn û serketina gel dikin.<br /><br />Ji duhî heta îro bûyerên bi serê gelé me han bûyne hevîrê hûnandina berhemên çand û edebî. Zengînîya di vî warî da ji alîyekê bi jîyana gelê me ve girêdayî ye. Ev jîyane bûye bingeha edebîyata devkî. Edebîyata devkî hem têkoşerî, hêvî û heyecanek xurt daye gel hem jî bûye stûneke qaîm ya edebîyata nivîskî. Ji ber vê yekê jî mirov dikare bêje ku edebiyata devkî hem bûye xîm û xwûna jîyandina çand û edebî û hem jî bûye çeperekî berfireh û xurt li dijî helandin û têkbirina gelé Kurd... Em sedsalên navînî û hetta destpêka vê sedsalê danin alîyekê her berî bîst-sih sale jî hejmara qelemdestên me nedigihişte hejmara ducarî tilîyên herdu desta. Lawazîya di vî warî da xwe di timamî jîyana gelé me ya çandî, edebî, civakî û polîtîk da rû dida. Helbet di rewşek wisa da rol û girîngîya edebîyata devkî mezintir dibû...<br /><br />Lê belê, îro di hemû baskên jîyana gelê me da pêşveçûnek xûya dike. Taybetî di van deh-pazdeh salên dawî da digel jîyana çandî, edebî û pîşeyî di warê ramyarî da jî pêşketinek berbiçav tête dîtin. Helbet pêşketina bi giştî jîyana çandî, edebî û ramyarî tesîreke pozîtîv li bizava rizgarîya gel û welat jî dike û ev yeke enîya berxwedana gel fireh, gel û xurt dike.</p>

<p><strong>Zimanê çiya<br /><br />Harold Pinter<br /><br />Xanî &amp; Bateyî</strong> <br /><br />“... Ez xwe azad û serbest nahesibînim. Ji ber ku gelekî ji 20 milyona zêdetir, yanê gelê kurd li ser axa xwe, li welatê xwe nikare bi zimanê xwe bipeyive. Zimanê wî qedexe bûye... Mixabin ku dinya bûye cehennem... kirine cehennem. Di vê cehennemê de zebanî, mêrkuj, xwînrêj li milekî ne û em yên mayî jî li milekî ne. Em li ku dibin bila bibin, divê em li dijî xirabî û kirêtiyên wan dengê xwe bilind bikin. Aha berhemên min, nemaze yên dawîn, celebeke dengbilindkirinê ne...”<br /><br />“...Cehennem û zebanî li wir, li Kurdistanê, li ber çavan in. Pir vekirî, aşkera û tazî... Min xwest, ez jî bi awayê xwe, vê yekê salix bidim...”<br /><br />İlon 1989<br /><br />Harold Pinter</p>

<p><strong>Herdûbat<br /></strong><br /> Nivîskarê hêja <strong>mele Zahid di sala 1935</strong> an de li gundê Dêrsilê hatîye dinê. Navê bavê wî mele Hadîyê kurê mele Mihemedê Endarî ye. Gund nêzî bajarê Hezroyê (Dîyarbekir) ye. Ew 7-8 salî bûye diya wî mirîye û dest bi xwendina medresê kirîye. Mele Zahid di despêkê de li gundê Başnîqê li nik mele Remezan xwendîye. Di pey de li nik mele Ehmedê miftîyê Farqînê û paşê li nik şêx Mihemed Seîdê Cizîrî domandîye. Ewî di demekê de li Kurdistana Sûrîyê, li bajarê Amûdê û li Xeznayê jî xwendîye. Di paşîyê de mele Zahid destûrnama xwe ya xwendinê ji şêx Ûsivê Sewrî (Mêrdîn) sitendîye. Nivîskar piştî ku dibe mele, ji sala 1959 an hetanî sala 1969 an, li bajarê Licê di xwendegehê de dersa feqîyan daye.</p>